بذر کتان منبعی سرشار از مواد مغذی همچون فیبر ، منگنز ، ویتامین B1 ، اسید چرب آلفا لینولنیک و امگا3 است ، این بذر از درخت کتان گرفته می‌شود ، بذر کتان منبعی غنی از چربی های سالم ، آنتی اکسیدان و فیبر است.

تخم کتان به صورت محلول در آب برای درمان های موضعی و به صورت خوراکی ( دم کرده ، پودر ، روغن ) مورد استفاده قرار می گیرد ، بیشترین استفاده تخم کتان در خانم ها و برای کاهش چربی ناحیه شکم و تناسب اندام است ، برای اینکه از حداکثر فواید بذر کتان بهره مند شوید باید قبل از مصرف دانه آن را آسیاب کنید چرا که بذر کامل ممکن است بدون اینکه هضم شود از طریق دستگاه گوارش دفع شود.

انواع بذر کتان : دو نوع اصلی بذر کتان وجود دارد ، بذر کتان طلایی و بذر کتان قهوه‌ای که مشخصات تغذیه‌ای شان خیلی شبیه هم است و هر دو به اندازه‌ی هم حاوی اسیدهای چرب امگا3 هستند.

تخم کتان چیست ؟

تخم کتان همانگونه از نامش بر می آید تخم گیاه کتان است، کتان از ۳۰۰۰ سال پیش بابل کشت می شده است. تخم کتان دارای دو گونه کلی می باشد، که عبارتند از تخم کتان قهوه ای و تخم کتان زرد یا طلایی. بیشترین انواع بذر کتان که از این دو گونه کلی به وجود آمده اند دارای ارزش غذایی یا ویژگی های تغذیه ای مشابهی می باشند و در تعداد اسیدهای چرب زنجیره کوتاه با هم برابر هستند. از دانه های کتان روغنی گیاهی استخراج می شود، که به روغن بذر کتان معروف است.

خواص تخم کتان در پیشگیری از سرطان

دانه یا بذر کتان در بین مواد غذایی، یک ضد سرطان قوی محسوب می شود، چون حاوی میزان زیادی لیگنان است. لیگنان ها با مسدود کردن آنزیم هایی که در سوخت و ساز بدن درگیر هستند و با رشد و گسترش سلول های سرطانی ارتباط دارند، به محافظت از بدن در برابر سرطان کمک می کنند. علاوه بر این وجود مواد مغذی دارای خاصیت آنتی اکسیدانی در دانه های کتان، باعث شده است این مواد آنتی اکسیدان درون تخم کتان با رادیکال های آزاد مبارزه نموده، آن ها را از بین ببرند، و بدین گونه از ابتلا به سرطان پیشگیری می نماید.

دانشمندان دریافته اند که این ترکیبات قوی مانند فیتواستروژن عمل نموده و خطر ابتلا به سرطان سینه را در زنان کاهش می دهد؛ فیتواستروژن‌ها مولکول‌های گیاهی هستند که همانند استروژن‌ها عمل می‌کنند. این مولکول‌ها از افزایش میزان هورمون استروژن و رشد غده‌های پستانی پیشگیری نموده و نقش مؤثری در پیشگیری و درمان سرطان سینه دارند.

همچنین لیگنان خاصیت رگ زادیی داشته و از طریق پیشگیری از تشکیل عروق خونی درون تومورها، از رشد آنها جلوگیری می‌کند. مصرف بذر کتان می‌تواند از رشد تومور سرطان پروستات جلوگیری نماید. مصرف روزانه سه دفعه؛ هر دفعه یک قاشق مرباخوری پودر دانه کتان نیز نقش بسزایی در کاهش علائم بزرگی پروستات دارد البته می‌توان از روغن دانه کتان نیز استفاده کرد.

تذکر: مصرف فیتواستروژن‌ها برای زنانی که به سرطان سینه مبتلا بوده و یا هستند و زنانی که سابقه‌ی فامیلی این بیماری را دارند توصیه نمی‌شود. این افراد باید قبل از مصرف این قبیل مواد غذایی با پزشک معالج خود مشورت کنند.

خواص تخم کتان در پیشگیری از دیابت

پژوهش های صورت گرفته توسط دانشمندان کانادایی نشان می دهد که مصرف دانه‌ی کتان احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ را به میزان ۸۰ درصد کاهش می‌دهد. محققان در حال تحقیق بیشتر در این خصوص هستند. توصیه می‌کنیم روزانه یک تا دو قاشق چای‌خوری دانه‌ی کتان آسیاب شده به غذاهای خود اضافه نمایید.

همچنین برخی تحقیقات صورت گرفته نشان داده است مصرف روزانه تخم کتان به دلیل دارا بودن لیگنان، به میزان متوسطی سبب بهبود قند خون می گردد. به علاوه تخم کتان قدرت آنتی اکسیدانی بالایی داشته و می‌تواند با استرس اکسیداتیو – عامل ابتلا به دیابت – مقابله نماید.

خواص تخم کتان در کاهش کلسترول خون

وجود امگا ۳ برای تنظیم کلسترول خون لازم است. این اسیدهای چرب میزان کلسترول خوب خون را افزایش می‌دهند و حالت ارتجاعی رگ‌های خونی و جریان خون را بالا می‌برند. دانه کتان یکی از مفید ترین منابع امگا-۳ به شمار می رود. مصرف تخم کتان موجب کاهش سطح کلسترول با چربی بد در خون می شود. محققان معتقدند گنجاندن دانه کتان در برنامه غذایی روزانه افراد بزرگسال می تواند شانس ابتلا به گرفتگی عروق یا آترواسکلروز را در آنها تا ۷۵ درصد کاهش بدهد. محققان با تحقیقی که روی بیش از ۱۰۰ خانم یائسه انجام دادند، به این نتیجه رسیدند درصد ابتلا به بیماری پرفشاری خون و ناراحتی های قلبی در خانم هایی که به مدت یک سال، روزی ۴ قاشق غذاخوری دانه کتان خام مصرف می کردند، بسیار پایین و ناچیز بود.

خواص تخم کتان برای درمان یبوست

دانه‌ کتان سرشار از فیبرهای محلول و نامحلول بوده و به همین علت یک ماده ملین بوده و دفع را راحت می‌کند. اگر دچار یبوست مزمن هستید به سراغ دانه‌ی کتان بروید. بدین منظور یک قاشق چای‌خوری دانه‌ی کتان را به مدت یک شب در یک لیوان آب خیس کرده و فردای آن آب را به همراه دانه‌ها بنوشید. یا این که ۲۰ گرم دانه‌ی خشک را با یک لیتر آب و به مدت ۵ دقیقه بجوشانید و محلول را صاف کنید. صبح و شب بعد از غذا یک فنجان از این جوشانده میل کنید. توجه داشته باشید تأثیر دانه‌ی کتان تقریباً بعد از ۳ روز خود را نشان می‌دهد.

خواص تخم کتان در پیشگیری از پوکی استخوان

تخم کتان از پوکی استخوان و تحلیل رفتن بافت استخوانی جلوگیری می‌کند. تحقیقاتی که بر روی موش‌های آزمایشگاهی انجام شد، حاکی از به تأخیر افتادن تحلیل استخوانی در موش‌های آزمایشگاهی بود که با تخم کتان تغذیه شده بودند و این امر به سبب وجود اسیدهای چرب امگا ۳ موجود در تخم کتان می‌باشد.

تاثیر مصرف دانه کتان در کاهش فشار خون و جلوگیری از بیماری های قلبی

تحقیقات بسیاری نشان داده است امگا ۳ موجود در دانه های کتان از طریق مکانیسم هایی مانند اقدامات ضد التهابی و تنظیم نمودن ضربان قلب، به بهبود سیستم قلبی عروقی کمک می کند. یکی از مهم ترین خواص تخم کتان، کاهش فشار خون می باشد. از این رو احتمال ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی را کاهش می دهد. همچنین رژیم غذایی حاوی دانه های کتان از سخت شدن و گرفتگی شریان ها جلوگیری می کند و از این رو موجب حفظ سلامتی قلب می شود. امگا-۳ نقش بسزایی در تنظیم ریتم قلب دارد و در درمان آریتمی (ضربان قلب نامنظم) و نارسایی قلبی مفید است. پژوهشگران دانشگاه هاروارد مصرف روزانه ۱ تا ۲ قاشق غذاخوری دانه کتان را به بیماران قلبی یا آنهایی که زمینه ابتلا به ناراحتی های قلبی دارند، توصیه می کنند.

خواص تخم کتان برای درمان التهابات پوستی

تخم کتان ( بذر کتان )، منبعی سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ ها و امگا ۶ محسوب می شود و به همین علت در تسکین التهاب پوستی موثر بوده، می تواند از آن به عنوان یکی ماده ضد التهاب بهره جست. تأثیر این اسیدهای چرب در بهبود بافت ها، بهبود جای زخم و جوش و تسکین سطح پوست مثال زدنی است. اگر دچار التهاب پوستی هستید دانه‌ی کتان را امتحان کنید؛ برای این کار مقداری آب را به بذر کتان آسیب شده اضافه نمایید تا به شکل خمیر مانند در آید. این خمیر را با حرارت خیلی ملایم گرم کرده و با ضخامت یک سانتی متر روی یک گاز یا پارچه‌ی تمیز پهن کنید. این مرهم را هر روز دو تا ۳ مرتبه روی نقاط ملتهب پوست خود قرار دهید.

خواص تخم کتان در درمان نفخ شکم

همانگونه که در قسمت های دیگر نیز اشاره شده است، تخم کتان دارای میزان زیادی فیبر محلول و نا محلول است که به خوبی می تواند به هضم غذا در معده کمک کند و نفخ شکم را از بین ببرد. برای اینکه از این اثر تخم کتان بهره مند شوید دانه کتان را پودر نموده و در نمک پاش بریزید و به همراه غذا، مانند یک ادویه کمی از آن را روی غذای خود بپاشید. بسیاری از افراد از تخم کتان بیشتر در ماست، شیر، سالاد استفاده می نمایند.

خواص تخم کتان در پیشگیری از گر گرفتگی در خانم ها

گنجاندن تخم کتان در برنامه غذایی خود و مصرف منظم آن، می‌تواند احتمال ابتلا به گر گرفتگی در دوران یائسگی در زنان را کاهش دهد. تخم کتان حاوی اسیدهای چرب امگا ۳ گیاهی (مفید برای پوست) و فیتواستروژن است و برای همین یکی از بهترین مواد غذایی مورد نیاز زنان است. تخم کتان سرشار از لیگنان های گیاهی است و به همین دلیل می تواند سوخت و ساز و استفاده از استروژن را کنترل کرده و به این ترتیب علائم یائسگی مانند گرگرفتگی، تعریق و خشکی واژن را کاهش دهد. می توانید تخم کتان آسیاب شده را خریداری نموده و به غذاها، ماست و انواع سالاد و غیره افزوده و میل کنید.

نتایج پژوهشی در این زمینه نشان می دهد که تخم کتان می تواند از گرگرفتگی در زنان یائسه پیشگیری کرده و همچنین تاثیرات خوبی برروی سلامت عمومی آنها نیز داشته باشد. تحقیقات نشان می دهد که روزانه ۴۰ گرم تخم کتان مانند «هورمونی درمان» برای بهبود گرگرفتگی و عرق کردن های شبانه مفید بوده و همچنین برای بهبود یبوست نیز مفید است.

خواص تخم کتان برای لاغری و کاهش وزن

همانگونه که در بالا ذکر شده، تخم کتان سرشار از چربی های سالم امگا ۳ و امگا ۶ و فیبرهای غذایی می باشد، خوردن دانه کتان باعث ایجاد احساس سیری در انسان شده سبب می گردد تا کالری کمتری مصرف نماییم و منجر به کاهش وزن می شود. در واقع تاثیر مصرف تخم کتان در کاهش وزن نیز از همین ویژگی آن نشاط می گیرد. اگر می خواهید لاغر شوید و به دنبال روشی کم دردسر می گردید و نمی خواهید از رژیم های سفت و سخت لاغری استفاده کنید، که در بیشتر موارد هم در بلند مدت، نتیجه مطلوبی در بر ندارند، می توانید از تخم کتان استفاده کنید. برای این منظور دو متد زیر به شما توصیه می شود.

روش اول لاغری با تخم کتان :

اگر ۳۰ دقیقه قبل از خوردن غذا، یک قاشق پودر تخم کتان میل کنید، احساس سیری به شما دست داده و نمی توانید زیاد غذا بخورید و بدین طریق دریافت چربی ها و کالری ها از طریق وعده های روزانه کمتر خواهد شد و به مرور موجب کاهش وزن و کاهش چربی های انباشته شده در بدن می گردد.

روش دوم لاغری با تخم کتان :

اگر از تخم کتان در هنگام خوردن غذا استفاده کنید باعث می شود فرایند هضم غذا کندتر شده، و غذا مدت بیشتری در معده بماند و به صورت آهسته آهسته و به تدریج وارد روده کوچک شود و این موجب می شود که سطح انسولین پایدار شده و اشتها یابد.

دمنوش تخم کتان برای لاغری

علاوه بر آنچه در بالا در خصوص خواص تخم کتان برای کاهش وزن بیان شد، در اینجا می خواهیم شما را با دمنوش تخم کتان آشنا سازیم، که می تواند در کاهش وزن و لاغر شدن به شما کمک نماید. در اصطلاح طب سنتی، تخم کتان دارای طبع گرم و خشکی بوده و می توانید صبح، هنگام صبحانه از آن استفاده کنید. دمنوش تخم کتان می تواند به شدت در افزایش سوخت و ساز بدن موثر باشد. همچنین این دمنوش اشتها را کاهش می دهد بنابراین غذا و کالری کمتری مصرف خواهد کرد.

طرز تهیه دمنوش تخم کتان برای لاغری :

یک قاشق پودر تخم کتان را در قوری ریخته و آب با دمای ۷۰ یا ۸۰ درجه به آن اضافه کرده و اجازه دهید به مدت ۳۰ دقیقه دم بکشد. سپس آن را از صافی عبور داده و نوش جان کنید.

خواص تخم کتان برای پوست و مو

آلفا لینولئیک اسید موجود در بذر کتان یکی از مفیدترین چربی ها برای سلامت پوست و مو می باشد. همچنین وجود ویتامین های گروه B در تخم کتان، از خشکی پوست جلوگیری نموده و در بهبود و رفع جوش و آکنه، روزاسه و اگزما موثر است. خوردن تخم کتان در هیدارته نمودن بدن نیز تاثیر دارد و یک مرطوب کننده طبیعی به شمار می رود. اگر می خواهید پوست و مو و ناخن سالم داشته باشید، توصیه می شود ۲ قاشق غذا خوری دانه کتان یا ۱ قاشق غذا خوری روغن تخم کتان به غذاهای روزانه ی خود اضافه کنید. همچنین می توانید از تخم کتان به صورت موضعی بر روی پوست نیز استفاده کنید.

تخم کتان برای رفع چین و چروک صورت

تخم کتان سرشار از اسید‌های چرب امگا ۳ می باشد. امگا ۳ در درمان و رفع لکه های قهوه‌ای پوست – که بر اثر افزایش سن – ایجاد می شود، موثر است. همچنین از آن برای رفع چین و چروک های ریز پوست صورت نیز می توان بهره گرفت. در پژوهشی از داوطلبان خواسته شده روزانه تنها نصف قاشق چای‌خوری تخم کتان بخورند و بعد از ۶ هفته پوست آن‌ها تازه‌تر و باطراوت‌تر شد (انگار که آبرسانی شده‌باشد) و به‌طور قابل ملاحظه‌ای نیز التهابات و قرمزی‌های پوستی آن‌ها نیز کاهش یافت. اسیدهای چرب امگا ۳ واکنش بدن را نسبت به عوامل التهاب‌زا فرو می‌نشاند، همچنین سبب جذب آب را جذب به سلول‌های پوستی می شود تا چروک‌ها را کاهش دهد و پوست را با طراوت‌تر می‌کند. می‌توانید برای بهره‌مند شدن از خواص بذر کتان و اسیدهای چرب امگا ۳ موجود در آن، می توانید بر روی سبزیجات و سالاد پودر تخم کتان بپاشید.

خواص تخم کتان در جوان سازی پوست

این ماده غذایی دارای مقادیر زیادی استروژن گیاهی است. فیتواستروژن موجود در بذر کتان هم دارای خواص شبه استروژنی است و هم به عنوان آنتی اکسیدان عمل می کند. آنتی اکسیدان ها سبب حفاظت سلول از آسیب رادیکال های آزاد می شوند. همچنین بذر کتان به ایجاد تعادل هورمون استروژن و پروژسترون در بدن کمک کرده و نمی گذارد که آکنه به پوست صورت آسیب رساند. بهترین روش خوردن بذر کتان نیز اضافه کردن آن به سالاد یا ماست است.

تذکر :

همان گون که در بخش دیگری از این مقاله نیز اشاره شد، مصرف فیتواستروژن‌ها برای زنانی که به سرطان سینه مبتلا بوده و یا هستند و زنانی که سابقه‌ی فامیلی این بیماری را دارند توصیه نمی‌شود. این افراد باید قبل از مصرف این قبیل مواد غذایی با پزشک معالج خود مشورت کنند.